الوقت- برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد (WFP) هشدار میدهد که بیش از ۱۷ میلیون نفر در افغانستان در زمستان امسال با سطح بحرانی گرسنگی روبهرو هستند. این رقم در مقایسه با سال گذشته تقریباً سه میلیون نفر افزایش یافته است.
بر اساس آخرین گزارش «طبقهبندی یکپارچه فازهای امنیت غذایی» (IPC)، شمار افراد در وضعیت IPC3+ یا بدتر از آن به بیش از ۱۷ میلیون نفر رسیده است، در حالی که سال گذشته ۱۴.۸ میلیون نفر در معرض گرسنگی حاد قرار داشتند.
طبق این گزارش، تقریباً ۲۲.۹ میلیون نفر در سال ۲۰۲۵ به کمکهای بشردوستانه نیاز داشتند، اما کاهش شدید کمکها، دسترسی میلیونها نفر به غذا را محدود کرده است.
به نوبه خود کمیته بینالمللی صلیب سرخ نیز تخمین زده که ۲۲.۹ میلیون نفر - تقریباً نیمی از جمعیت - در سال ۲۰۲۵ به کمک نیاز داشته باشند.
بر این اساس پیشبینی میشود میزان سوءتغذیه کودکان نیز افزایش یابد و در سال آینده نزدیک به چهار میلیون کودک تحت تأثیر قرار گیرند.
جان آیلیف، مدیر برنامه جهانی غذا در افغانستان، گفت: «ما ماههاست که نسبت به تشدید بحران انسانی در افغانستان هشدار دادهایم و آخرین دادهها بدترین ترسهای ما را تأیید میکند. تیمهای ما شاهد خانوادههایی هستند که برای روزها از وعدههای غذایی خود میگذرند و برای زنده ماندن به اقدامات افراطی دست میزنند. مرگ و میر کودکان در حال افزایش است و خطر وخیمتر شدن اوضاع در ماههای آینده وجود دارد».
بحران چندوجهی افغانستان
افغانستان با بحرانهای متعدد روبهروست. خشکسالی نیمی از کشور را تحت تأثیر قرار داده و محصولات کشاورزی را نابود کرده است. اقتصاد ضعیف و کاهش فرصتهای شغلی درآمد و معیشت مردم را به شدت آسیبپذیر کرده و زلزلههای اخیر خانوادههای زیادی را بیخانمان ساخته است.
بازگشت پناهجویان افغان از سایر کشورها نیز فشارها را تشدید کرده است. از ابتدای سال جاری، ۲.۵ میلیون افغان به کشور بازگشتهاند که بسیاری از آنان با سوءتغذیه و فقر دست و پنجه نرم میکنند. عبدالکبیر، وزیر امور پناهندگان و عودتکنندگان طالبان، اعلام کرده است که طی چهار سال گذشته بیش از ۷.۱ میلیون پناهنده به افغانستان بازگشتهاند. انتظار میرود تقریباً به همین تعداد در سال ۲۰۲۶ نیز بازگردند.
تام فلچر، هماهنگکننده امور بشردوستانه سازمان ملل، در اواسط دسامبر به شورای امنیت گفت: «افغانستان با چندین شوک همزمان از جمله اقتصاد فروپاشیده، خشکسالیهای متوالی، زلزلههای مرگبار و محدودیتهای عملیات بشردوستانه روبهروست. با کاهش بودجه، سازمان ملل در سال ۲۰۲۶ تنها قادر خواهد بود بر ۳.۹ میلیون نفر از آسیبپذیرترین افراد تمرکز کند، در حالی که نزدیک به ۲۲ میلیون نفر همچنان به کمک نیاز خواهند داشت».
کاهش کمکهای بشردوستانه
برنامه جهانی غذا هشدار داده است که تقریباً هیچ توزیع غذای بینالمللی در مقیاس بزرگ در زمستان امسال وجود نخواهد داشت. در سال ۲۰۲۵، تنها حدود یک میلیون نفر کمک غذایی دریافت کردند، در حالی که این رقم در سال قبل ۵.۶ میلیون نفر بود. این کاهش کمکها در حالی رخ داده است که افغانستان با اقتصاد رو به زوال، خشکسالیهای مکرر، زلزلههای مرگبار و بازگشت گسترده پناهندگان مواجه است.
آیلیف تأکید کرد: «ما باید بحران افغانستان را دوباره به تیتر اول رسانهها برگردانیم تا به آسیبپذیرترین افغانها توجهی که شایسته آن هستند، نشان دهیم. ما باید در کنار مردم افغانستان که برای زنده ماندن به حمایتهای حیاتی وابستهاند، بایستیم و راهحلهای اثباتشده برای بهبودی همراه با امید، عزت و رفاه به کار گیریم».
برنامه جهانی غذا برای ارائه کمکهای غذایی نجاتبخش به شش میلیون نفر از آسیبپذیرترین مردم افغانستان و کمک به آنها برای گذراندن زمستان، به ۴۶۸ میلیون دلار آمریکا نیاز فوری دارد. آیلیف افزود: «اکنون زمان بیشترین نیاز مردم افغانستان است. اهداکنندگان برای دههها با برنامه جهانی غذا برای نجات جانهای بیشماری همکاری کردهاند، به خصوص در دورههایی مانند زمستان که گرسنگی به اوج خود میرسد».
بحران غذایی در سطح جهانی
برنامه جهانی غذا هشدار میدهد که بحران گرسنگی تنها به افغانستان محدود نمیشود. طبق چشمانداز جهانی ۲۰۲۶ این سازمان، ۳۱۸ میلیون نفر در سال آینده با سطوح بحرانی گرسنگی یا بدتر از آن مواجه خواهند شد – بیش از دو برابر رقم ثبت شده در سال ۲۰۱۹.
دو قحطی همزمان در غزه و سودان تأیید شده است که برای اولین بار در این قرن رخ میدهد. برنامه جهانی غذا چهار دلیل اصلی بحران غذایی جهانی را درگیری، تغییرات اقلیمی، مشکلات اقتصادی و آوارگی معرفی میکند. تقریباً ۷۰ درصد افرادی که در سال ۲۰۲۵ با ناامنی غذایی شدید روبهرو بودند، در کشورهای درگیر جنگ یا آسیبپذیر زندگی میکردند.
تلاشهای تابآوری و مقابله با بحران
برنامه جهانی غذا برای ایجاد تابآوری، سازگاری با تغییرات اقلیمی و ترویج تغذیه مناسب اقداماتی انجام داده است. به عنوان نمونه، تنها در عرض چهار سال، این سازمان و جوامع محلی ۱۵۸ هزار هکتار از مزارع بایر در منطقه ساحل پنج کشور آفریقایی را به زمینهای کشاورزی و چراگاه تبدیل کردند. همچنین، برنامه بیمه اقلیمی برنامه جهانی غذای سازمان ملل و ابتکار تابآوری روستایی R4 تا سال ۲۰۲۳ تقریباً ۵۵۰ هزار خانوار را در ۱۸ کشور آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین تحت پوشش قرار داده است.
این آژانس با دولتهای ۸۳ کشور برای تقویت یا ایجاد شبکههای ایمنی ملی و حمایتهای اجتماعی حساس به تغذیه همکاری میکند تا افراد بیشتری به کمکهای غذایی اضطراری دسترسی پیدا کنند. با این حال، کمبود شدید بودجه موجب محدود شدن کمکها و تمرکز بر نیازهای شدیدتر شده است. برنامه جهانی غذا هشدار میدهد: «مگر اینکه منابع در دسترس قرار گیرند و دسترسی نامحدود اعطا شود، از دست دادن جان انسانها و از بین رفتن دستاوردهای توسعهای که به سختی به دست آمدهاند، بهایی خواهد بود که باید پرداخت شود».
